Aardgasmiljoenen voor bètaonderzoek

NIEUWS - MARE 13, 4 december 2003

Subsidie voor supermicroscoop en radiotelescoop

Het deels Leidse consortium Cyttron krijgt 8,8 miljoen euro subsidie voor een verzameling technieken om microscopische levende structuren in beeld te brengen. Voor de radiotelescoop LOFAR, ook met Leidse deelname, was er 52 miljoen euro.

Bruno van Wayenburg

‘De Hubble-telescoop voor de cel’, noemt Cyttron-initiatiefnemer prof.dr. Jan Pieter Abrahams het met gevoel voor grandeur en marketing.
Abrahams zegt al zo’n vermoeden gehad te hebben over het ‘slechtst bewaarde geheim van Nederland’, de uitslag van de subsidieronde BSIK. Afgelopen vrijdag werd 800 miljoen euro, verdiend met de verkoop van aardgas, uitgedeeld aan projecten die de ‘kennisinfrastructuur’ van Nederland te versterken. ‘Maar je moet de huid niet verkopen voor de beer geschoten is’, weet Abrahams.
Nu is het dan zover, en kunnen de deelnemers zich bezinnen over de precieze invulling van de plannen. Abrahams, in vaktaal: ‘We richten ons vooral op single cell cryo-elektronenmicroscopie, medium-resolution elektronenmicroscopie en röntgentomografie.’ Alledrie zijn nieuwe technieken om cellen of details van cellen in kaart te brengen. ‘Iedere aanpak heeft zo zijn voordelen en zwakke plekken, en samen vullen ze elkaar aan.’
Dat geldt ook voor de geavanceerde lichtmicroscopie, microscopische NMR-technieken en scanning-probe technieken, die ook op het boodschappenlijstje staan.
Ook gaan de Cyttron-deelnemers werken aan software om plaatjes van al deze apparaten goed met elkaar te kunnen vergelijken. Abrahams: ‘Dat kan nu nog maar heel primitief.’
Naast de universiteit zijn deze deelnemers het Leids Universitair Medisch Centrum, de TU Delft, de Universiteit Utrecht, twee buitenlandse universiteiten en drie bedrijven, waaronder Abrahams’ eigen bedrijf KeyDP. Een van de criteria voor subsidie was, zo blijkt wel, uitgebreide samenwerking, ook met bedrijfsleven en overheid. ‘Maar bijna tweederde van het geld gaat naar Leiden’, aldus Abrahams. Het budget, in totaal 17,6 miljoen, gaat vooral naar personeelskosten, maar ook is er 1,3 miljoen voor apparatuur.
Iets spannender was vrijdag de uitslag over subsidie voor de radiotelescopieproject LOFAR (Low Frequency Array), waar Leidse astronomen en informatici ook bij betrokken zijn.
Eerder was uitgelekt dat de beoordelaar, de ‘commissie van wijzen’, geen geld wilde geven aan deze verzameling van tienduizenden antennes. Die zouden verspreid over een gebied van honderden kilometers doorsnee radiostraling uit het heelal met ongekende scherpte in kaart moeten brengen. Het kabinet week in dit geval van het advies af, en LOFAR krijgt 52 miljoen euro.
‘Het is echt geweldig. Iets wat je als actieve wetenschapper hooguit één keer meemaakt’, zegt astronoom dr. Huub Röttgering, die met andere Leidse astronomen aan de wieg stond van het miljoenenproject. ‘Dit is het moment dat we zeker weten dat hij gebouwd wordt.’
Van de 67 ingediende projecten werden er 33 gesubsidieerd. Het duurzaamheidsproject DIAMANT van het Centrum voor Milieuwetenschappen Leiden (CML), viel buiten de prijzen.