Datum: 22-11-2003Pagina: 36Sectie: Wetenschap , Onderwijs

Luchtvervuiling kan blikseminslagen uitlokken. Dat blijkt uit onderzoek van Amerikanen die gebruik maakten van data van het National Lightning Detection Network, een antennenetwerk dat sinds 1989 blikseminslagen in de Verenigde Staten in de gaten houdt (Geophysical Research Letters, okt)

De onderzoekers van de Texas A, M universiteit richtten hun blik op Lake Charles, een kleine stad (180 duizend inwoners) in het oosten van Louisiana, waar zeewinden geen rol spelen, en de lokale temperatuursstijging klein is. De stad kent wel een zware olieraffinage-industrie, en daarmee veel luchtvervuiling. De bliksem slaat hier nogal vaak in: ieder jaar gemiddeld zeven maal per vierkante kilometer. In de rest van de staat is dat zo'n vier tot vijf maal per jaar. Vervuiling lijkt daarmee de belangrijkste belangrijke factor in het verklaren van de bliksempiek.

De onderzoekers opperen dat roetdeeltjes interfereren met de vorming van onweerswolken. Die ontstaan als vochtige warme lucht stijgt en afkoelt, en kleine waterdruppels condenseren. Deze druppelvorming verloopt aanvankelijk traag, maar als de druppels groter worden, lopen ze elkaar steeds vaker tegen het lijf, om dan samen te smelten. Bij een bepaalde grootte worden de druppels te zwaar om door de luchtstroom verder omhoog gevoerd te worden, en kunnen ze als regen naar beneden vallen.

Als de temperatuur onder nul graden daalt, ontstaan in de stijgende stroom naast druppels ook ijskristallen. Het is in deze `gemengde' zone dat de scheiding van elektrische ladingen ontstaat, die uiteindelijk leidt tot krachtige elektrische ontladingen, ofwel onweer.

Kleine vervuilingsdeeltjes, bijvoorbeeld roetdeeltjes in rook, fungeren als condensatiekernen, waardoor in wolken meer en kleinere druppeltjes ontstaan dan normaal. Door die kleinere afmetingen botsen de druppels minder vaak, zodat ze minder snel te zwaar worden om verder te stijgen. Meer druppels kunnen zo de gemengde ijs-water-zone bereiken, zodat er meer water meedoet aan de ladingsscheiding. Het gevolg: meer bliksem.

Ondersteuning voor deze theorie biedt de observatie dat rookdeeltjes, met de wind meegevoerd van bosbranden in Mexico, in de VS tot meer blikseminslagen leidden (Science, 2 oktober 1998). Satellietwaarnemingen hebben bovendien veel kleinere druppels dan normaal laten zien in wolken boven bosbranden in Indonesië, en boven vervuilde gebieden in de Filippijnen.   

Foto-onderschrift:

FOTO NOAA

Trefwoord:

Meteorologie; Milieuverontreiniging; Natuur en Milieu; Milieu; Wetenschap en Techniek; Exacte Wetenschappen

Geografie:

louisiana; amerika; noord amerika; verenigde staten

Op dit artikel rust copyright © 2003 PCM Uitgevers bv, resp. de oorspronkelijke uitgever en/of de auteurs.