HEADLINE: Mobiele filemeldingen

BYLINE: DOOR BRUNO VAN WAYENBURG

BODY:

Gsm-telefoons laten weten waar ze zijn. Als ze dat doen vanuit de auto weet je waar iedereen rijdt, of stilstaat.

De weg over scheuren met een mobieltje tegen het oor mag riskant en verboden zijn, in de driehoek Tilburg-Breda-Waalwijk lever je zo een bijdrage aan een proef met een nieuw apparatuurarm verkeersinformatiesysteem. Sinds enkele weken worden verkeersstromen daar in de gaten gehouden met de radiosignalen van bellende gsm's in auto's.

"Je mag natuurlijk wel handsfree mobiel bellen in een auto", brengt Ben Rutten in herinnering. Hij is projectleider bij LogicaCMG, de informatiseerder die het 'Mobile Traffic Services'-systeem voor de provincie Noord-Brabant programmeerde en installeerde.

De input bestaat uit de gegevens van tientallen Vodafone-antennemasten in het gebied. Aan de tijdsvertragingen in de signalen die van en naar het mobieltje gaan, kunnen die de afstand bepalen - nauwkeurig tot in banden van 500 meter breed. En doordat het bereik van de antenne is ingedeeld in taartpuntvormige sectoren, is ook de richting van de gsm ruw te schatten. Deze gegevens bepaalt Vodafone om een lopend gesprek met een volgende antenne 'over te pakken' als een gsm uit het bereik verdwijnt.

In het nieuwe systeem krijgt de MTS-computer de informatie ook, om te proberen dit bewegingspatroon te combineren met de wegenkaart van het gebied. Zo valt met grote waarschijnlijkheid af te leiden of het hier om een gsm in een auto gaat, op welke weg die zit, en hoe hard hij rijdt.

"Fietsers en voetgangers filteren we uit de gegevens doordat hun bewegingspatroon heel anders is", zegt Rutten. De snelheden van een groot aantal auto's worden vervolgens bij elkaar genomen, zodat de gemiddelde doorstroomsnelheid van het weggedeelte tevoorschijn komt.

Het systeem, dat in het Schotse Edinburgh getest is, zal in oktober voor het eerst commercieel gegevens leveren. De provincie krijgt dan een jaar lang historische verkeersinformatie, gemiddeld over een maand, over het gebied dat afgebakend wordt door de A16, de A58, de A59 en de N261.

"We hopen er knelpunten mee te vinden", zegt Hans van der Berk, woordvoerder van de verkeersgedeputeerde van de provincie. "Er zijn veel files die niet gemeld worden, waar we wel van willen weten. Een ook als de reistijd alleen oploopt - zonder file - is dat misschien een signaal dat het mis dreigt te gaan."

Het grote voordeel van het systeem is dat grotendeels gebruik wordt gemaakt van bestaande apparatuur. De zendmasten, in dit geval van projectdeelnemer Vodafone, stonden er toch al, en bellende automobilisten zijn ook ruimschoots voorradig.

"We hebben alleen een zware computerserver neergezet in de Vodafone-centrale", zegt Rutten van LogicaCMG. Die rekent uit gsm-informatie de snelheidsgegevens uit die over een ADSL-lijn naar de LogicaCMG-centrale in Den Haag gaan, waar nog een aantal computers er leesbare verkeerskaarten van maakt.

De gangbare techniek om files te ontwaren, elektromagnetische detectielussen onder het wegdek, wordt nu bijna alleen op snelwegen toegepast. Het aanleggen en onderhouden van deze lussen is duur, en ze zijn vooral geschikt om snelheden op een punt te detecteren, niet om de reistijd van auto's te meten.

De gsm-techniek doet het ook op provinciale en gemeentelijke wegen, die in het steeds drukkere wegennet van Noord-Brabant een grotere rol spelen voor de doorstroom dan in de Randstad, zegt Van der Berk.

De proef, waarin het ministerie van Verkeer en Waterstaat 900 duizend euro heeft gestoken, en de provincie 500 duizend euro, loopt vanaf oktober een jaar, waarna de provincie beslist of en hoe ze ermee verdergaat.

Misschien dat later informatie, dan mogelijk wel real-time, wordt gebruikt om via websites, gsm's of verkeersborden automobilisten op de hoogte te brengen, zegt Van der Berk. "We kijken eerst of de informatie betrouwbaar en constant beschikbaar is."

Het systeem is voorlopig nog niet geschikt voor binnensteden, met hun vele routes, auto's en stoorzenders op een klein gebied, ook al zijn er in steden ook meer gsm-antennes. Rutten: "Wat we nu hebben, is geschikt voor snelwegen, provinciale wegen en hoofdroutes in steden. Maar we werken aan een volgend systeem met driehoeksmeting, waarbij auto's met de antennes uitgepeild worden." Uit de afstand tot verscheidene antennes is dan de positie van de auto nauwkeuriger te bepalen. Andere fabrikanten experimenteren met gps-systemen met een zender aan boord van auto's, en camera's die het verkeer in de gaten houden.

En wie 'in de gaten houden' wat eng vindt klinken, kan gerust zijn, stelt Rutten. "We maken alleen gebruik van gegevens die toch al bepaald werden." Die gegevens zijn gekoppeld aan een anonieme code, die een gsm elke keer vers toegewezen krijgt als hij aangezet wordt. "Alleen Vodafone weet bij wiens telefoon die code hoort."

Snelheidscontroles, kilometerheffingen en rekeningrijden per gsm, ook een mogelijk schrik- of ideaalbeeld, lijken bij nader inzien onwaarschijnlijke toepassingen. Wie niet belt wordt immers niet gezien. En voor de zeer achterdochtigen: of je nou wel of niet handsfree belt, het gsm-signaal is hetzelfde.